جوان آنلاین: یکی از مهم‌ترین اعداد اقتصاد ایران که هیچ تطابقی با انتظارات عموم افراد ندارد، سهم هر ایرانی از فروش نفت ایران است که در واقعیت سرانه هر نفر در روز کمتر از ۴۹ هزارو ۵۰۰ تومان است و این در حالی است که سهم صندوق توسعه ملی، سهم بیمه و انتقال نفت به کشور مقصد و هزینه‌های گوناگون امنیتی نفت حساب نشده است، ولی در عوض آن، یارانه مصرفی حامل‌های انرژی نظیر بنزین، برق و گاز در داخل کشور دارای حجم بسیار بزرگی است تا جایی که تنها در صورت جلوگیری از هدررفت انرژی در بخش خانگی و تولید کشور حدود ۱۰۰ میلیارد دلار صرفه‌جویی خواهد شد که بخش مهمی از آن به افرادی که صرفه‌جویی خواهند کرد، پرداخت خواهد شد.
درآمد‌های نفتی و واردکردن آن به سفره مردم، یکی از شعار‌هایی بوده است که همه سیاستمداران داده‌اند و با وجود اینکه این صحبت‌ها بین مردم خریدار دارد، اما سهم فروش نفت و گاز دولت‌ها در زمانی که به سرانه ۸۵میلیون ایرانی تقسیم شود، دیگر عدد چندان جدی‌ای نخواهد شد و در این وضعیت هم سیاستمدارانی که چنین حرفی را می‌زنند و هم مردم دچار توهم بسیار بزرگ از سرابی به نام درآمد‌های نفتی دولت می‌شوند که حتی کفاف هزینه‌های دولت را نیز به طور کامل نخواهد داد.
برای سال ۱۴۰۳ طبق قانون بودجه مصوب مجلس که هم اکنون در دست شورای نگهبان قرار دارد، حدود ۵/۱ میلیون بشکه نفت خام با قیمت ۷۰ دلار در نظر گرفته شده است. صادرات عملکردی حال حاضر کشور نیز حدود ۵/۱ میلیون بشکه نفت خام است که با احتساب کاهش سهم حدود ۱۵درصدی بابت سهم توسعه‌دهنده و سرمایه‌گذار توسعه‌ای میدان و نرخ دلار ۵۰هزار تومانی، سهم هر ایرانی کمتر از یک دلار یا ۴۹هزارو۵۰۰ تومان در هر روز خواهد شد.
اما نکته بسیار مهم‌تر از فروش و درآمد‌های صادرات نفت ایران، بحث مصرف داخلی نفت، گاز و فرآورده‌های خروجی نفت و گاز است که با قیمت یارانه‌ای در اختیار مردم داخل کشور قرار می‌گیرد. این عدد بسیار بیشتر از حجم فروش نفت و گاز خارجی است و اگر قرار است سرانه‌ای قابل توجه به هر نفر اختصاص یابد، باید این سرانه مصرف داخلی گاز طبیعی، برق، بنزین و دیگر حامل‌های انرژی محاسبه شود. این عدد رقمی بسیار بیشتر است و حتی در صورت محاسبه کل یارانه پنهان انرژی کشور به بیش از ۱۰ برابر سرانه فروش نفت خام و گاز ایران خواهد رسید و عددی بسیار بزرگ‌تر خواهد شد.
اعطای یارانه سرانه برای مصارف برق، گاز و بنزین هر خانواده یکی از راهکارهای بسیار مهم اصلاح نظام مصرفی خانواده در هر بخش است و سرانه جذابی برای هر خانواده محسوب می‌شود که نسبت به درآمد‌های صادراتی نفت و گاز بسیار بیشتر و قابل توجه‌تر است.
در همین زمینه بحث مربوط به اعطای یارانه انرژی به صورت سرانه یکی از موضوعات مهمی است که سیاستگذاران حوزه انرژی در جهت بهینه‌کردن مصرف و جلوگیری از هدررفت گاز و رهایی از قیمت‌گذاری دستوری به آن اشاره کردند. در این حالت مصارف تا حد الگوی بهینه هر نفر محاسبه خواهد شد و به هر نفر به میزان مشخصی انرژی تخصیص خواهد یافت و به این ترتیب هر کد ملی یک سرانه برق، گاز و بنزین خواهد داشت و این میزان سرانه یارانه انرژی است و می‌تواند در هر ماه آن را مصرف کند یا به طور کامل آن را ذخیره و به فروش برساند. در این حالت تمامی قیمت‌های حامل‌های انرژی به صورت واقعی خواهند شد و هیچ یارانه انرژی به آن تعلق نخواهد گرفت.
سرانه ماهانه درآمد‌های حاصل از صادرات نفت معادل ۱۵ دلار است
مهدی هاشم‌زاده، کارشناس انرژی در گفتگو با «جوان» اظهار داشت: کل درآمد‌های سهم دولت حاصل از فروش نفت و گاز در بودجه ۱۴۰۳ معادل ۱۶ میلیارد دلار است که این عدد بدون در نظر گرفتن هزینه شیپینگ و بیمه و تأمین امنیت محموله است و با فرض هر بشکه نفت ۷۰ دلاری است. با این اوصاف اگر به معنای کلمه بخواهیم با توجه به سهم دولت که حدود ۴۲درصد است، به بررسی سرانه هر نفر بپردازیم که واقعیت عدد خروجی درآمد‌های حاصل از صادرات نفت و گاز ایران دقیقاً همین عدد است، به عدد ۵/۰ دلار در هر روز برای هر نفر می‌رسیم که در کل ماه معادل ۱۵ دلار خواهد شد.
وی ادامه داد: در این مدل، مصارف درون الگوی بهینه مصرف به خانواده به طور کامل به صورت خود حامل انرژی به هر فرد پرداخت خواهد شد و به جای پرداخت ارزش ریالی سهم هر نفر، به صورت مستقیم خود حامل انرژی یعنی برق، گاز و همچنین بنزین تعلق خواهد گرفت و در صورت عدم‌استفاده، امکان به‌کارگیری از این سهمیه خود در قالب بازار مبادلات انرژی و تبدیل آن به پول نقد فراهم خواهد شد. نکته بسیار مهم، انعطاف‌پذیری این مدل است که امکان تخصیص سهمیه بیشتر به مردم در ایام مختلف نظیر شروع فصل سرد سال یا افزایش سهمیه بنزین هر نفر برای ایام نوروز نیز امکانپذیر است.
وی در پایان گفت: برای اقلیمی مانند تهران در نظر گرفتن ۳۳۰ کیلووات ساعت برای هر خانواده با بعد ۳/۳ مدل مناسبی است که موجب اعطای ۱۰۰ کیلووات ساعت به هر ایرانی خواهد شد. به این ترتیب اگر یک خانواده با چهار نفر عضو کمتر از ۴۰۰ کیلووات ساعت مصرف داشته باشد، همه این مصرف کمتر از ۴۰۰ کیلووات ساعت را در کیف پول خود در بازار مبادله انرژی ذخیره خواهد کرد یا برای ماه‌های بعد استفاده خواهد کرد یا آن را تبدیل به یک حامل انرژی موردنیاز خود خواهد کرد یا وجه نقد معادل آن در بازار آزاد و فاقد قیمت‌گذاری سرکوب‌شده و نزدیک به قیمت صادراتی حامل مذکور به فروش خواهد رساند و از این محل عواید دریافت خواهد کرد.
باید طبق قانون اساسی آموزش و بهداشت و درمان رایگان باشد 
